Elmas Modeli ile Rekabet Analizi

Elmas modeli rekabet gücünü analiz etmek için Prof. Michael Porter tarafından geliştirilmiş bir yöntemdir. Rekabet analizi işletmeyi ve işletmenin içinde bulunduğu pazarı ve rekabet koşullarını anlamaya yardımcı olur. Böylelikle proje ekibine rekabetçi üstünlük kazandırma perspektifi sağlanır. Workcube Dijital Dönüşüm projelerinde stratejik çerçeve oluşturma aşamasında Workcube danışmanları Elmas Modelini kullanarak işletmenin rekabet analizini yapar.

• Talep Koşulları: Bir işletmenin varlığını sürdürmesi satış yapmasına satış ise talep yaratmaya bağlıdır. Pazar yönelimleri, beklentiler, büyüme senaryoları, yerel, ulusal ve global pazar büyüklükleri ve talep yapısı incelenir.
  
  Elde ettiğiniz sonuçları basit ve anlaşılır cümlelerle doğrudan şemanın üstüne yazınız. Ek olarak; bulgularınızı zayıf, orta ve güçlü olarak tarif edebilirsiniz.
  
  Örneğin; akıllı telefon ve tabletlerin yaygınlaşması masaüstü bilgisayara olan talebi daraltmıştır. Bu durumda masaüstü bilgisayar üreten bir üretici talep koşullarına göre yeni bir yol bulmak zorundadır. Ya da coğrafyalara göre kültür farklılaşması yiyecekleri farklılaştırır. Acı yemeyi sevmeyen bir toplumda acı soslar satamazsınız.
   
• Girdi Koşulları: Her işletmenin ve coğrafyanın imkanları vardır. İnsan kaynağı, fiziksel kaynak, bilgi kaynağı, sermaye kaynağı ve altyapı gibi girdi koşulları işletmenin kapasitesini genişletir veya daraltır. Girdi koşullarını anlamak imkanları anlamak ve imkanları zorlamak için yapılabilecekleri anlamaya yardımcı olur.
  Örneğin; medikal cihaz üretecek bir firma yetenekli mühendislerin yaşadığı bir şehirde fabrikasını kurmaya çalışır. Veri merkezleri soğuk ve enerji maliyetlerinin düşük olduğu ülkelerde inşaa edilir. Girdi maliyetlerini düşürmek katma değerli endüstrilerde bile oldukça önemlidir.
   
• İlişkili ve Destekleyici Sektörler ve Kurumlar: Hiçbir işletme tek başına güçlü değildir. Tamamlayıcı işletmeler, eğitim kurumları, sektörler vardır. Firmanın yaptığı işin niteliğine göre ilişkili ve destekleyici sektör ve kurumları inceleyin.
  
  Örneğin bir süt işleme tesisi ürünlerini paketlemek için plastiklere, cam şişeye, etiketlere, ambalajları tasarlayacak tasarımcılara ihtiyaç duyar. Ambalaj sektörünün olmadığı bir yerde süt işleme tesisi zorlanır.
   
• Firma Stratejisi, Yapı ve Rakipler: Rekabet kaliteyi arttırır ve gelişimi hızlandırır. Eğer rakipler güçlü ise iş zorlaşır. Firmaların amaçladıkları başarılara ulaşmak için koydukları hedefler ve yönetim şekilleri önemlidir. Yoğun rekabetin oluşması da rekabet gücü için firmayı yenilikçiliğe zorlar.
  
  Örneğin; hiyerarşik bir şirket inşaat yapımında başarılı olabilirken mimaride, tasarımda yatay bir organizasyon daha başarılı olur.
   
• Devlet ve Regülasyon: Devlet ve yasal düzenlemeler tüm pazarı, rekabeti, talebi, tedarik sürecini ve diğer tüm faktörleri etkileyebilir, yönlendirebilir. Bir firmayı etkileyen düzenlemeleri incelemek ve anlamak implementasyona yön verir ve doğru işler yapmanızı sağlar.
  
  Örneğin; vergiler ülkeler ve şehirlere göre değişebilir, teşvikler indirim konusu yapılabilir, Avrupa’da CE, Amerika’da ASTM, Almanya’da DIN, Türkiye’de TSE normları geçerlidir. Avrupa’da karbon emisyon oranları, Çin’den daha düşüktür.
   
• Şans: Kontrol dışı gelişmeler fırsatlara dönüşebildiği gibi kayıplara da neden olabilir. Stratejik çerçeve oluşturulurken şans faktörü  ve konjonktür hesaba girer.
  
  Örneğin; fırtına çıkar, dolu yağar ve araçların, evlerin camları kırılır. Bu cam üretici ve servisleri için fırsat olurken sigorta şirketlerinin kaybına neden olur.

Rakipler hakkında aşağıdaki gibi tablolar yaparak, rakipleri tanımaya çalışın.

* Yerel, Ulusal, Global, ** Düşük, Orta, Yüksek
 

Alıştırma
Elmas Modelini kullanarak bir işletmenin rekabet analizini yapın. Mümkünse analizi en az üç kişi ile tartışın ve görüşlerini alarak son haline getirin.